در دنیای امروز با پیشرفت فناوریها هر روز این موضوع بیشتر به ما اثبات میشود که مطلقاً هیچ چیز ثابت نمیماند. چیزی که تنها یک دهه پیش پیشرفته محسوب میشد، امروز چیزی جز یک عتیقه نیست و کاربرد آن بیشتر در موزه و کلکسیون نوستالژی است. قطعات کامپیوتری، لوازم جانبی و استانداردها به صورت تصاعدی و سالانه در حال تکامل هستند.
رایانههای شخصی تقریبا نیم قرن است که وجود دارند و رایانههای شخصی اولیه با مانیتورهای لامپی شباهت کمی به نوتبوکها ، تبلتها،تلفنهای هوشمند و موارد مشابه امروزی ما دارند . انواع پورتهای ورودی/خروجی، درایوها و لوازم جانبی و قطعات کامپیوتری قدیمی وجود دارند که در طول اعصار آمده و رفتهاند، از جمله این دوازده مدل.
PS/2
یکی از قطعات کامپیوتری که بعضیها اسمش را با پلی استشین اشتباه میگیرند
اگر به اندازه کافی سن داشته باشید که دوران قبل از حسگر نوری ماوسهای کامپیوتری با trackball را به خاطر بیاورید، احتمالاً پورت PS/2 را نیز به خاطر خواهید داشت. این کانکتورهای ۶ پین که به ترتیب در رنگهای بنفش و سبز برای صفحه کلید و ماوس موجود هستند، اولین بار توسط IBM در سری کامپیوترهای رومیزی Personal System/2 در سال ۱۹۸۷ معرفی شدند. با گذشت زمان، این پورتهای دوگانه به یک استاندارد کامل برای اتصال دستگاههای ورودی کلید و مکاننما در کامپیوتر تبدیل شدند.
امروزه، ماوسهای USB-A و ماوسهای بیسیم بلوتوث، جایگزین استاندارد PS/2 شدهاند، اما گاهی اوقات میتوانید پورتهای ترکیبی بنفش و سبز را در برخی از رایانههای رومیزی پیدا کنید. طرفداران PS/2 به پاسخگویی فنی آن در ردیابی ورودی کاربر اشاره میکنند، اما این به قیمت عدم قابلیت تعویض سریع (هات سواپ) تمام میشود( اگر قصد دارید ماوسها و صفحه کلیدهای PS/2 را وصل یا جدا کنید، باید رایانه خود را خاموش یا مجدداً راهاندازی کنید).
FireWire
یکی از به یاد ماندنی ترین قطعات کامپیوتری برای مک بازها
FireWire زمانی یک پورت ورودی/خروجی نسبتاً محبوب در فضای کامپیوتر شخصی بود و به عنوان جایگزینی برای استاندارد USB عمل میکرد. خود این اصطلاح در واقع یک علامت تجاری متعلق به برای رابط سریال باس IEEE 1394 (که به صورت گذشتهنگر به عنوان FireWire 400 شناخته میشود) است که برای اولین بار در اواسط دهه 80 طراحی شد و در سال 1995 استانداردسازی شد. با گذشت زمان، پیشرفتهای مختلفی در مشخصات آن ایجاد شد تا پهنای باند و سایر زیرساختهای فنی بهبود یابد، از جمله IEEE 1394a در سال 2000، IEEE 1394b (FireWire 800) در سال 2002 و IEEE 1394c (FireWire S800T) در سال 2006.
با گذشت زمان، USB از FireWire به عنوان استاندارد باس سریال de facto پیشی گرفت و امروزه به سختی میتوان لوازم جانبیای را پیدا کرد که از مشخصات IEEE استفاده کنند. اپل، به نوبه خود، رسماً تمام پشتیبانی از استاندارد FireWire را در macOS 26 Tahoe که اخیراً منتشر شده است، حذف کرد و پایان یک دوره را رقم زد.
هارد دیسک
هارد دیسکها که به اختصار HDD نامیده میشوند، برای خواندن و نوشتن دادهها به یک صفحه مغناطیسی چرخان و یک سر بازوی محرک متکی هستند هاردهای اکسترنال به دلیل قیمت نسبی مناسب در بازار، هنوز هم یک راهحل ذخیرهسازی محبوب در حال حرکت هستند، اما روزگار هارد اینترنال کامپیوترهای رومیزی و لپتاپ به گذشته پیوسته است.
به عبارت ساده، فلش مموریهای مدرن و درایوهای حالت جامد (SSD) بسیار سریعتر از هارد دیسکهای سنتی هستند و باعث میشوند هنگام پیمایش در سیستم عاملهای امروزی، زمان بارگذاری و بوت سریعتر شود. به عنوان یک امتیاز اضافی، حافظه فلش نسبت به پلاترهای چرخان سنتی کمتر در معرض آسیب فیزیکی قرار دارد، که این امر به ویژه در محیط محاسباتی امروزی که بیشتر بر دستگاههای قابل حمل تمرکز دارد، اهمیت دارد
کانکتور 30 پین
مدلهایاولیه آیپاد اپل در واقع با پورتهای FireWire عرضه میشدند تا انتقال داده با مک را تسهیل کنند، اما در زمان عرضه مدل نسل سوم در سال ۲۰۰۳، این شرکت کانکتور داک ۳۰ پین اختصاصی را معرفی کرد. اگر آیپاد به اندازه اهمیت ۳۰ پین در صحنه فناوری اهمیت داشت، به سختی میتوانست به یک استاندارد پورت خاطرهانگیز و نمادین تبدیل شود. اما همانطور که تاریخ نشان میدهد،در نهایت، اپل در سال ۲۰۱۲ در سری آیپاد، آیفون و آیپد خود به کانکتور لایتنینگ بسیار کوچکتر (و دوطرفه) روی آورد که خود آن هم به آرامی در دستگاههای مدرن اپل جای خود را به USB Type-C داد . کانکتور کلاسیک ۳۰ پین مسلماً حجیم و دست و پا گیر بود، اما به عنوان یکی از شناختهشدهترین پورتهای اختصاصی که تاکنون به بازار فناوری مصرفی وارد شده، شناخته میشود.
فلاپی دیسک
یکی از نوستالژی ترین قطعات کامپیوتری
قبل از اینکه کارتهای SD و فلش درایوهای USB داشته باشیم ، فلاپی دیسکها (که با نام دیسکت نیز شناخته میشوند) بسیار محبوب بودند. استاندارد اولیه فلاپی طراحی شده توسط IBM از سال ۱۹۷۱ با قطر ۸ اینچ بود، و پس از آن نوع ۵ و ۱/۴ اینچی طراحی شده توسط Shugart Associates در سال ۱۹۷۶ و نسخه ۳ و ۱/۲ اینچی طراحی شده توسط سونی در سال ۱۹۸۱ عرضه شد. این فلاپی دیسکهای کوچکتر ۳ و ۱/۲ اینچی به طور خاص در دهه ۱۹۹۰ و حتی تا دهه ۲۰۰۰ به استانداردی برای ذخیره خارجی فایلها و دادهها تبدیل شدند.
فلاپی درایوها به دلیل پوسته پلاستیکی سختشان، از بیرون به طرز فریبندهای فلاپی نیستند. با این حال، در داخل، آنها دارای یک نوار مغناطیسی به شکل دیسک بودند که بخش عمدهای از بار سنگین را بر دوش میکشید. یک فلاپی استاندارد ۳ و ۱/۲ اینچی میتواند تقریباً ۱.۴۴ مگابایت داده را در خود جای دهد، و بنابراین جای تعجب نیست که این فناوری به محض اینکه گزینههای با ظرفیت بالاتر برای کاربران کامپیوتر در دسترس و مقرون به صرفه شدند، جایگزین شد.
VGA
این روزها، HDMI، DisplayPort و USB-C بر بازار مانیتورهای خارجی حکومت میکنند. با این حال، در سال ۱۹۸۷، استاندارد خروجی ویدیوی کاملاً جدید Video Graphics Array (VGA) شرکت IBM بود که توجه عموم را به خود جلب کرد. این پورت ۱۵ پین به طور کامل در کل اکوسیستم کامپیوترها فراگیر شد، تا جایی که هنوز هم معمولاً در برخی از زمینههای سازمانی، دولتی و پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد.
در حالی که آداپتورهای USB-C به VGA به راحتی برای خرید در دسترس هستند، احتمالاً نمیخواهید یک مانیتور VGA قدیمی و خاک گرفته را به کامپیوتر مدرن خود متصل کنید. استاندارد، که آنالوگ است و نه دیجیتال، تنها قادر به پشتیبانی از وضوح تصویر تا حدود 2048×1536 است و خود پورت I/O با پینهای ظریف و مکانیزم قفل تا حدودی آزاردهنده، حجیم است.
DVI
DVI که مخفف عبارت Digital Virtual Interface است، یکی دیگر از انواع کانکتورهای ویدیویی قدیمی است که معمولاً در مانیتورهای رایانههای قدیمی یافت میشود. DVI که توسط گروه کاری نمایشگر دیجیتال (DDWG) طراحی و در سال ۱۹۹۹ به بازار عرضه شد، از این نظر منحصر به فرد است که سیگنالهای انتقال آنالوگ و دیجیتال را در یک نوع کانکتور ارائه میدهد. تعدادی از انواع کانکتور وجود دارد که هر کدام ترتیب پین و قابلیتهای مربوط به خود را دارند. این کانکتورها شامل DVI-I، DVI-D و DVI-A هستند که میتوانند بر اساس فرمتهای Single Link و Dual Link خود به بخشهای دیگری نیز تقسیم شوند.
این کابل به عنوان جانشین VGA، قطعاً یک پیشرفت تکنولوژیکی بود، اما در اواخر دهه 2000 به دلیل افزایش رقابت از سوی سایر استانداردهای مانیتور دیجیتال توانمندتر مانند HDMI و DisplayPort از مد افتاد. همانند سلف VGA، DVI فاقد توانایی بسیار مهم انتقال همزمان صدا در کنار سیگنال ویدیویی است و بنابراین به طرز ناخوشایندی نیاز به استفاده از یک کابل جداگانه برای انتقال صدا به کامپیوتر و از آن دارد.
دیسک نوری(CD و DVD)
برای مدت کوتاهی، رسانههای نوری اوج ذخیرهسازی دیجیتال را نشان میدادند. دیسکهای فشرده (CD) در سال ۱۹۸۲ توسط فیلیپس و سونی به بازار معرفی شدند که قادر به نگهداری تقریباً ۷۰۰ مگابایت داده روی یک دیسک بودند. بعدها، دیسک ویدیویی دیجیتال (DVD) در سال ۱۹۹۶ توسط سونی، فیلیپس، پاناسونیک و توشیبا توسعه و منتشر شد و قابلیتهای ذخیرهسازی را بسته به تعداد لایهها و اضلاع مورد استفاده، به چیزی بین ۴.۷ گیگابایت تا ۱۷.۰۸ گیگابایت ارتقا داد. در نهایت، سونی در سال ۲۰۰۶ پیشگام دوران Blu-ray شد که بار دیگر ظرفیت ذخیرهسازی را بسته به نوع مورد نظر، بین ۲۵ گیگابایت تا ۱۲۸ گیگابایت افزایش داد.
در حالی که سیدیها در درجه اول به عنوان رسانهای برای توزیع آلبومهای موسیقی استفاده میشوند و دیویدیها و بلوریها معمولاً برای ذخیره تصاویر متحرک در نظر گرفته شدهاند، رایانههای شخصی به زودی درایوهای نوری خود را به عنوان وسیلهای برای ذخیره دادههای قابل حمل با تراکم بسیار بیشتر از یک فلاپی دیسک ، به وجود آوردند . البته، با کوچک شدن فناوری و قابلیت حمل لپتاپها و تبلتهای مدرن، درایوهای نوری تقریباً در عرصه محاسبات منقرض شدهاند و دوران رایت میکستیپهای شخصی یک بار برای همیشه به پایان رسیده است.
کانکتور سنترونیکس (Centronics connector)
قبل از اینکه USB وارد بازار شود و اتصال کامپیوتر شخصی را جهانی کند، استانداردهای متنوعی از پورت موازی در صنعت محاسبات با یکدیگر رقابت میکردند. یکی از شناختهشدهترین و بادوامترین رابطهای موازی که به کامپیوترهای شخصی راه یافت، یک پورت دو ردیفه ساده با تعداد پینهای مختلف بود که معمولاً برای اتصال چاپگرها به کامپیوترهای رومیزی استفاده میشد. با گذشت زمان، این پورت به دلیل استفاده توسط شرکت Centronics Data Computer در خط تولید دستگاههای چاپگر خانگی خود، به صورت محاورهای به عنوان کانکتور Centronics شناخته شد.
خوشبختانه، با ظهور USB و بعداً با عرضه چاپگرهای بیسیم ، کانکتور Centronics که به طرز مضحکی بزرگ و غیر انعطافپذیر بود، در همه رایانههای رومیزی به جز قدیمیترین رایانههای رومیزی رومیزی از بین رفت و امروزه این یکی از پورتهای گمنامی است که قبلاً به عنوان یک استاندارد بازار در نظر گرفته میشد.
جوی استیک
بیشتر ما وقتی صحبت از جویاستیک بازیهای ویدیویی قدیمی میشود، فوراً به یاد آتاری (VCS ، که با نام ۲۶۰۰ نیز شناخته میشود( میافتیم، اما این نمونه اولیه گیمپد مدرن، تاریخچه طولانی و پرباری در دنیای کامپیوتر شخصی نیز دارد. گذشته از کامپیوترهای شخصی ساخت آتاری مانند ۴۰۰ و ۸۰۰، انواع دستگاههای رومیزی دیگر نیز در دهههای ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ با پورتهای اختصاصی برای جویاستیک و پدال عرضه شدند، به ویژه پورت جویاستیک ۹ پین آتاری ۱۹۷۷ که از Commodore ، MSXو دیگران به کامپیوترهای شخصی راه یافت.
امروزه، اکثر گیمرهای کامپیوتری برای ورودی کنترلر به کیبوردها و ماوسهای مخصوص متکی هستند، در حالی که برخی نیز ترجیح میدهند گیمپدهای بلوتوثی به سبک کنسول را به دستگاههای بازی خود متصل کنند. سبک ورودی نمادین جویاستیک به صورت معنوی در قالب دستههای کنترل بازی مدرن زنده مانده است، اگرچه جویاستیکهای مخصوص هنوز در ژانر خاص بازیهای شبیهسازی خلبانی کامپیوتری مانند Microsoft Flight Simulator محبوب هستند.
کارت صدا
این یکی از قطعات کامپیوتری بود که واقعا ضروری بود
روزهای اولیه کامپیوترهای خانگی، فناوری صوتی داخلی که در مادربردهای کامپیوتر یافت میشد، حداقل میتوان گفت که کیفیت پایینی داشت. صدای داخلی اغلب از کیفیت صدای متوسطی رنج میبرد، نویز الکتریکی و تداخل رایج بود و بسیاری از سیستمها فاقد جکهای کمکی کافی برای اتصال بلندگوهای خارجی، میکروفون و هدفون بودند.
در نتیجه این وضعیت موجود، بسیاری از رایانههای رومیزی آن زمان با کارتهای صدای اختصاصی که در یکی از اسلاتهای PCIe موجودشان قرار میگرفتند، ساخته میشدند که عملکرد و انعطافپذیری صدای فوقالعادهای را ارائه میداد. این کارتهای توسعه داخلی تقریباً در دوران اوج خود به عنوان یک ضرورت تلقی میشدند، اگرچه اکنون با قابلیتهای صوتی بسیار بهبود یافته رایانههای این مورد یکی از قطعات کامپیوتری منسوخ شده شمرده میشود. در مورد علاقهمندان به صدا و متخصصانی که با صدا کار میکنند، DACها و AMPهای اکسترنال به دلیل عامل راحتی، جایگزین محبوبی برای کارتهای صدای سنتی هستند.
